'Savaşın faturasını herkes öder '

ALİ KOÇER / AMED (DİYARBAKIR)

Yenişehir Semt Pazarı Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği Başkanı Hacı Veysi Danış, pazarlardaki seyyar esnafın ve tüketicilerin durumlarının feci bir noktaya doğru ilerlediğine dikkat çekerek, “Savaş ortamından dolayı piyasa gittikçe kötüleşiyor. Bunun faturasını herkes ödemek zorunda kalacak” dedi.

Türk devletinin ‘çözüm sürecini’ sonlandırarak başlattığını savaş ortamında Kürdistan ve Türkiye’de ekonomik grafik giderek olumsuz bir noktaya doğru seyir izliyoruz. AKP hükümetinin savaşa bütçe ayırmasından ve siyasi gerginliklerden kaynaklı özellikle dar gelirli ailelerin sokaktaki alışverişi olumsuz etkileniyor. Kürdistan illeri, kuşkusuz bu olumsuz etkilerin yoğunlukta yaşandığı coğrafyaların başında geliyor. Semt pazarlarının neredeyse yok denecek kadar az rağbet gördüğü Amed’de de aynı sorun söz konusu. Amed’in merkez ilçesi olan Yenişehir Semt Pazarı Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği Başkanı Hacı Veysi Danış, savaş ortamının pazar esnafına ve tüketiciye nasıl yansıdığını anlattı.

Pazarlarda alışverişin oldukça düştüğünü ve durumun feci bir noktaya vardığını söyleyen Danış, 2012-2015 arasındaki dönemin çok daha farklı olduğu değerlendirmesinde bulundu.  Danış, o dönemde huzur ve refah ortamının hâkim olduğunu hatırlatarak, “İnsanlar korkusuzca dışarı çıkıp alışveriş yapabiliyorlardı” dedi. Şu an ki durumun tam tersi bir durum olduğunu belirten Danış, şunları söyledi: “Şu an savaş var ve gün geçtikçe tırmanıyor. Bu da halka yansıyor. Bunun dışında bir de tekelleşmenin etkisi var. Savaşın yarattığı ekonomik boşluğu doldurmak için hükümet piyasayı parasal anlamda yetkin olan iş insanlarının insafına terk etmiş durumda. Özellikle alışveriş merkezleri ve büyük marketler küçük esnafın ve bizim gibi işportacıların bitmesini amaçlıyorlar. Örneğin, bugün baktığımızda her gün bir AVM açılıyor. Ya da hükümete yakın olan A101 gibi marketlerin şube sayısı 7 bine ulaşmış durumda. Dolayısıyla bunlar bizi çok etkilemiş oluyor” dedi.  

Dolar üzerinden pazarlara sürülen ürünlerin tüketicilerine Türk lirası üzerinden asgari ücret verildiğine dikkat çeken Danış, şunları kaydetti: “Pazarlarda fiyatlar harcanan mazota bağlı olarak dolara göre belirleniyor. O yüzden de fiyatlar giderek artıyor. Çünkü mazotun fiyatı her gün artıyor. Ama öte taraftan tüketicinin durumuna baktığımızda içler acısı. İşçi insan asgari ücret alıyor ve ay başını zor getiriyor. Bunu pazarlardaki sirkülasyondan anlamak zor değil. Eskiden hafta en az bir kez alışverişe çıkanların ezici çoğunluğu şimdi iki haftada bir geliyor pazara ve yine ağırlıkta alışveriş yapıyor. Madem yaşamın tüm girdisi çıktısı dolar üzerinden oluyor o zaman hükümet asgari ücreti de dolar üzerinden versin. Vatandaşın maaşı pazarda alışveriş yapmaya yetmiyor. Yani bu şu demek oluyor; Emekçi bir aile ayın çeyreğini, belki de yarısını aç geçiyor. Durum böyle olunca pazarcının da ürünü ortada kalıyor. Çürüyor, çöpe gidiyor.”

Pazarların neredeyse yarısının tezgâh kapatan seyyar esnaflar enkazına dönüştüğünü dile getiren Danış, “Esnaf eskiden pazarda yer bulamazken şimdilerde tezgâhlarını kapatıyorlar. Bekçilik, inşaat gibi sermayesi olmayan işlerde çalışmaya başlıyorlar. Çünkü pazarda devam ederlerse ya bir sürü borcun altına girecekler ya da açlık sınırında debelenerek yaşamaya devam edecekler. Piyasa gittikçe kötüleşiyor.  Dolayısıyla devlete buradan çağrıda bulunmak istiyoruz. Savaşa bir an önce son verip, barış ortamı sağlamalılar. Huzur ve sükuneti hâkim kıldıkları sürece halkın da esnafın da yüzü gülecektir. Aksi taktirde süreç hiçte olumlu bir yere gitmiyor ve bunun da faturasını herkes ödemek zorunda kalır” dedi.